Dualite

Dualite, doğadaki karşıtlık ve birbirini tamamlayıcılık ilkesini ifade eder.

Karşıtlık

Birlik-Çokluk, ruh-madde, bilinçli-bilinçsiz, tesir eden- tesir edilen, şekil veren — şekil alan, aktiflik-pasiflik, Gök — yer, spiritüel alem — fiziksel alem, ışık -karanlık, ak-kara, hayır-şer, iyi -kötü, özgecilik -bencillik, müspet — menfi, saflık — kirlilik, iç-dış, yüksek -alçak, pozitif -negatif, soğuk -sıcak, eril-dişil, doğum — ölüm, yükseliş-iniş gibi karşıtlık ve birbirini bütünleyici iki şeyi, iki gücü, iki varlığı, iki unsuru ifade eder.

Ezoterizmde dualitenin olmadığı hal çoğunlukla erkek veya dişi olmayış, cennet veya hakikat ağacının meyvesinin henüz yenilmemiş olmasını sembolize eder. Dualitenin henüz mevcut olmadığı hal, varlığın erkek veya dişi bedenine sahip olmadığı ve iyilik ile kötülük gibi ikili denge unsurlarının bulunduğu fiziksel ortamda henüz doğmamış olduğunu ifade eder. Dualitenin aşılmış olması ise varlığın artık ıstırap haline geldiği, ikili denge unsurunun bulunduğu dünyalarda doğmasına gerek kalmamış olduğu hali ifade eder. Büyük kurtuluş denilen bu hedef nirvana terimiyle ifade edilen küçük kurtuluş hedefinden daha ileri bir hedefi ifade eder.

Hazret-i Mevlânâ bu dirilişi : “Ne mutlu o kimseye ki, nefsânî arzulardan kurtulmak sûretiyle ölümden evvel ölmüş; onun rûhu…