Vergi İdareleri ve yapay zeka
Büyük verinin yapay zeka ile anlamlandırılması, analiz edilmesi, okunabilmesi ve anomalilerin bulunması devletlerin özellikle vergi kaçakları ile mücadelesinde önemli bir araç haline dönüşüyor.
Amerikan Gelir İdaresi, IRS’in yapay zeka ile vergileri kaçaklarını engelleme çabası, önümüzdeki dönemde birçok gelir idaresine ilham olacak gözüküyor.
IRS yapay zeka kullanımını, ülkenin en zenginleri arasında vergi tahsilatını kuvvetlendirmek için yapıyor. Özellikle yüksek gelirli kişiler ve büyük iş ortakları tarafından yapılan vergi ihlalerini tespit etmek için yapay zeka araçları gelirlerin arttırılmasına olumlu katkı sağlayacak.
Artık soruşturmalar, yapay zeka içerisinde bir sorgu ile yapılabiliyor. 10 Milyar Dolardan fazla varlığa sahip, en büyük 75 ortaklık hakkında soruşturmayı yapay zeka ile yapmaya başlıyor.
Makine öğrenimi teknolojileri ile yatırım araçlarının oluşturduğu vergi kaçaklarının tespit edilmesini sağlayabiliyor.
Özellikle soruşturmalar geliri 1 milyon doların üzerinde olan vergi borcu 250.000 doların üzerinde olan vergi mükelleflerine öncelik veriliyor. Bu segmentte yüz milyonlarca dolar vergi kaybının olduğu tahmin ediliyor.
Enflasyonun yüksek olduğu ve mücadele için kaynağa ihtiyaç duyulduğu noktada gelir idarelerin daha çok yapay zeka çözümlerine odaklanmasını beklemek çok şaşırtıcı olmaz.
Özellikle son dönemlerde oluşan denetimlerin düşüklüğü ile olan boşluklar, gelir idarelerini zorlamaktadır ve teknolojik çözümleri kullanmayı zorunlu kılmaktadır.
Verinin devletler tarasındaki tarafından etkin kullanılması, yapay zeka ile desteklenmesi kritik bir problem iken, verileri de etkin şekilde toparlayacak platformlarında yaratımı gerekmektedir. Devlet cüzdanları bir de bu göz ile değerlendirilmelidir.
Devlet vergi cüzdanlarının bir diğer açılımı ise, dijital paralar nedeniyle oluşmaktadır.
Enflasyonist ortam gelir adaletini bozduğu gibi, denetim eksiklikleri de uçurumu daha da açmaktadır. Orta ve düşük gelirli kişilerde zorluklar daha da artmaktadır.
Enflasyonist ortamda hükümetler gelir vergilerini çok hızlı şekilde arttırmak istemekte ancak bunu vatandaşın üzerine yüklendiğinde daha fazla enflasyon yaratılmakta ve bir sarmal haline dönüşmektedir.
Bu problemin temel sorunu, vergi adaletinin sağlanmasıdır ve vergi kaçırmanın adaleti bozan tarafının yapay zeka gibi araçlar ile daha iyi soruşturulmasıdır.
IRS’nin bu çabaları zaman zaman muhalefet tarafından eleştiriliyor olsa da, vergi adaletsizliğinin oluşturduğu adaletsizlik büyük bir problemi de beraberinde getirmektedir.
Vergi konusu, hükümetlerin başlarını çok ağrıtacak olmak ile birlikte, teknoloji araçlar, yapay zeka ve daha fazla verinin toparlanması, analizi, toplumun daha adil olmasını sağlayabilecek şekilde organize etmeye zemin hazırlayabilir. Bunu kullanmak için siyasi iradelerin kararları önemli olacaktır.
Yapay zeka acaba adalete katkıda bulunacak mı? Yoksa siyasi iradenin ve düzenin bir aracı mı olacak?
