Veriye Dayalı İş Modeli Kurma
Ürün üretip, para kazanmaktan, bilgiden para kazanma çağına geçtik. Sanayi devriminden bilgi devrimine geçerken, bu süreç kalıplaşmış zihniyetler nedeniyle çok zordu ve liderler bu değişimi yönetmekten sorumluydu.
Ürün aşkı ile oluşan ürün odaklı Ar-ge teşkilatları, öncesinde inovasyon kavramı bile buluştu. Bu arada iş geliştirme, ürün yönetimi, süreçler, projeler ve müşteriler derken, sonunda eldeki değere bakarak iş modeli geliştirmeye başardılar.
Bilgi devrimi firmalarının doğuşunda iş modeli yaşaması ve sürdürülebilirliği için zaten gerek şarttır. Sanayi devrimi şirketlerinde ürün satışı da bir gelir olduğu için, bir sonraki veriden para kazanma modellerinin yoksayılmasına sebep olabilir.
Sanayi devrimin ilk olarak ne ürettiyse sattı. Dolayısıyla üretim en önemli kavramdı. Fabrikasyonun değeri vardı ve fabrikatör zengin insan demekti. Ürettiği ürünü daha özellikli yapmak için ürünün içerisine girildi ve onun içerisinde ürün aşkı ile yanıldı. Ar-ge’ler bu şekilde doğdu ve ürüne değer katmaya başladılar. Ancak pazardan geribilldirim döngüsü olmadığında fantastik ürünlere doğru hızlı bir kayış yaşandı. Sanayi devriminin başarılı şirketleri, bayi ve servis teşkilatları ile işlerini genişlettiler ve pazar geribildirim döngüsüne, müşteriye daha yakın hale dönüştüler.
Ar-ge, üretim, satış ve servis teşkilatlarının bir arada çalışması için bilgi altapıları önem kazandı ve bu altyapıları kuran firmalarda veriyi daha iyi yönetmeye talip oldular. SAP gibi devlerin doğuşu bu gelişmelerin paralelinde gerçekleşti.
Ancak kuralcı bilgi sistem altyapıları ile hiyerarşik üretim yapılarının evliliği, esnek olmayan VUCA dünyasında hareket etmesi zor modelleri ortaya çıkarttı. Bu nedenle, bilgi devriminde girişimci ruhun ne kadar kritik olduğunu anladık.
Hiyerarşiye karşı, girişimci kafasının farklılıklarını öğrendik.
Bugün yeni iş modelleri olarak algıladığımız kavramlar, sanayi devrimi firmalarının bilgi ve veri altyapılarını kullanarak, bunun üzerinden izlenebilir, sürdürülebilir müşteri değeri üretmeyi anlıyoruz.
Bir ara kademede, üretim verileri ile, satış ve servis yapılarının, tekrarlı servis ve SLA’ye giden modellerinde yeni iş modelleri oluştu. Bu modellerden birini de kurmak için 10 senemi harcadım. 25 yıllık iş geliştirme serüvenimin içerisinde, bunun farkındalığı bir kısmını elde etmek için ilk 10 yılımı verdim desem yalan olmaz. Hala da bu farkındalığı yaratmak için de çalışıyorum ve çalışmaya devam edeceğim.
Bundan sonraki süreçte her cihazın bağlı cihaz olması (IoT), veri üretmesi, verileri bir noktada toparlaması, birbiri ile iletişim kurması ve yapay zeka ile verilerin çok daha hızlı şekilde işlenebilmesi, yeni bir öğrenme denizini ortaya çıkartıyor.
Kapitalist sistemin oluşturduğu, bilginin kullanımının şirketlerden bireylere geçmesi ve bilginin sahipleri tarafından kullanılacak, demokratikleştirilecek olması, platform iş modellerinin yayılmasına sebep oluyor.
Platform iş modellerinde, müşterinin finansal olarak özgürlüğünün sağlanması bir konusu. Bunun içinde önümüze konulan kavramlar açık ve servis bankacılığı.
Bunun içerisinde de, finansal özgürlüğe hem ticaret büyüklüğünün, hem de bilgi veri teknolojilerinin kullanımı konusunda en dezavantajlı kitle esnaf ve kobilerimiz.
Bir esnaf çocuğu olarak, verinin küçük işletmeler için kullanımını bir borç olarak tanımlıyorum.
Bilgi devriminin oluşturduğu dijital diktatörlüklerin insan ve yapay zekayı çok iyi şekilde harmanlayan platformlar sayesinde daha iyi bir dünya yaratılacağına inanıyorum.
Gücün ne kadar zehirli olduğuna, bir çok kez tanık oldum. John Acton, güç zehirler, mutlak güç mutlaka zehirler sözünü o nedenle çok severim.
Bu noktada, verinin demokratik şekilde, esnafın ve kobilerin önüne getirilerek, onların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde önerilerin alması, cirosunu bilmesi, açık bankacılık ile nakit akışını yönetmesi, servis bankacılığı ile ihtiyaçlarını çözebilecek demokratik platformların kurulması gerektiğini düşünüyorum.
Sanayi devrimi yapılarından, bilgi devrimi yapılarına geçişteki iş modelleri veriye dayalı olarak, süreçleri iyileştirdi. Bundan sonra dijitalde verinin kendisi yeni iş modelleri ile ölçeklenmek durumunda. Dijital iş yaptığınızda mutlaka girişimci olarak iş modeline dikkat edin. Bu konuda çok fazla girişim hızlandırma programları bulunuyor.
İşin felsefesi bir yolculuk. Onun için işinizin derinine inin ancak yukarı çıkmayı unutmayın. İşinizin içerisinde boğulmadan, yukarıdan stratejik olarak bakarak, daha ileri gidebilirsiniz. Zoom in Zoom out yapmayı öğreneceksiniz.
Veriye dayalı iş modeli kurmak bir yolculuk. Bu yolculuğa birkaç kez çıktım ve bir ekip ile yapabileceğinizi unutmayın. Lider olarak onların değerlerini anlamadan yolculuğu tamamlayamazsınız.
Mevlana’nın söylediği gibi, yola çık, yola sana gözükür. Üstündeki yüklerden, önyargılarından kurtul. Eski paradigmaların seni ileriye götürmeyecek.
Marshall Goldsmith’in söylediği gibi, “sizi buraya getiren şey, sizi oraya götürmeyecek”
Yolunuz açık olsun.
