Öğrenme ve Bilişsel Uyumsuzluk
Öğrenmeyi seviyoruz değil mi? Çok ta emin olmayın. Zahmet varsa rahmette vardır. Ancak öğrenme aynı zamanda çok zahmetli bir süreçtir. Çünkü bilişsel uyumsuzluk kaynağıdır.
Bilişsel uyumsuzluk kavramı Leon Festinger tarafından ortaya atılıyor.
Psikoloji alanında bilişsel uyumsuzluk, bir kişi çelişkili inançlara, fikirlere veya değerlere sahip olduğunda ortaya çıkar.
Kişi kendini dahi olarak düşünüyordur ama yaptıklarında başarılı olamıyordur. Bunu daha önce Google’da görmüştük. Yazıyı ekte okuyabilirsiniz.
Bu inandıklarının dışında bir eylem ile karşılaştıklarında, psikolojik stres ile karşı karşıya kalır. Teoriye göre, iki eylem veya fikir birbiriyle psikolojik olarak tutarlı olmadığında, insanlar tutarlı hale gelene kadar onları değiştirmek için ellerinden geleni yaparlar. İşte suçlama ve işaret etme burada bir bilişsel uyumsuzluk sonucu oluşur.
İnsan hatalarını kabul edecek kadar, tevazu içerisinde değilse, hatalar başkasına mal edilesiye kadar olan çevrim başlar.
Rahatsızlık, kişinin inancının algılanan yeni bilgilerle çatışmasıyla tetiklenir, burada rahatsızlıklarını azaltmak için çelişkiyi çözmenin bir yolunu bulmaya çalışırlar.
İnsanlar, gerçek dünyada zihinsel olarak işlev görmek için, içsel psikolojik tutarlılık için çabalamaktadır. İç tutarsızlık psikolojik olarak rahatsız olma eğilimdedir ve bilişsel uyumsuzluğu azaltmak için motive olur.
İşaret etme, suçlama kültürü de bunu rahatlatabilecek bir araçtır. Bu konu ekiplerde psikolojik güvenin sarsılmasına sebep olur. Kültür oluşturma konusunda büyük bir zehirdir.
En kolay yöntem, fikri üreteni veya fikri uygulayanı yok etmek ve ortadan kaldırmaktır. Bu şekilde rahatlayacağını düşünür.
Psikolojik uyumsuzluğa neden olan bilişe yeni parçalar ekleyerek olayı rasyonalize eder ya da bilişsel uyumsuzluğun büyüklüğünü arttırması muhtemel koşullardan ve çelişkili bilgilerden kaçınarak doğrulama yanlılığı, stresli davranışı haklı çıkarmak için değişiklik yapma eğilimine girer.
Çelişkili fikirlerin ve deneyimlerin nüansları ile mücadele etmek zihinsel stres yaratır. Hepsi doğru gibi görünen zıt görünen şeylerle bir arada olmak enerji ve çaba gerektirir. Bu da uzun dönemde tükenmişlik sendromuna yol açar.
Bazı insanlar inanmak istedikleri her şeye körü körüne inanarak kaçınılmaz olarak uyumsuzlukları çözmüş olduklarını düşünürler. Ancak çelişkiler ortadadır. Kişi bunu çözdüğünü düşünür ama bu devekuşu misalidir.
İnsan, kendini başarılı olarak varsayar. İstediğini elde ettiğinde, son derece yeterlidir. Kendisinden memnundur.
Başarı istenen bir durumdur. İnsan başarıya ulaşamadığında, bilişsel uyumsuzluk başlar. İnsan kendi düşündüğü gibi başarılı ve yeterli olsaydı, başarıya ulaşabilirdi. Bu durumda başarı o kadarda önemli değildir. İlk önermesi başarı üzerine olduğu için, bu durum baş edilmesi pek kolay olmayan bir stres yaratır. Sonuç olarak iki bilgiden biri değişikliğe uğramalıdır. Ya insan yeteri kadar zeki değildir, ya da başarı gereksizdir. İşte bu ikilem içerisinde, bilişsel uyumsuzluk ortaya çıkar.
Bilişsel uyumsuzluğun ilacı ise, müziktir.
İnsan karmaşık fikirleri zihninde işledi, duyusal verileri bilişsel bilgiye dönüştürdü, bir bilgileri arşivledi, daha iyi beslendi, daha iyi korundu ve hayatta kaldı ve üredi. Müzikte insanlara bu evrimsel süreçte insanoğluna yardım etti.
Öğrenmek, bilişsel uyumsuzluklara neden olur. Bu uyumsuzluklarda stres yaratır. Zor kararlar, daha karışık bilgiler, muhakeme aşamasından diğerlerinden fazla işlenmiyor. Karar ve düşünce ne kadar stres yaratıyorsa, muhakeme aşaması da o kadar az zaman alıyor. Nitelikli bilgi oluşumu için gerekli olan zor muhakemeleri yapmayı pek sevmiyoruz. Bunun için çok zaman vermiyoruz ancak bu sonrasında daha fazla hataya sebep oluyor. Bu nedenle, stresli durumda muhakeme sürecini arttıramayacak ise, o zaman hata yapma çevrimini, hatalardan dönme çevrimini daha hızlı hareket ettirmek durumundayız.
Bilişsel uyumsuzluğunuzu, ego ile çözemezsiniz.
Ancak tevazu ile kamil insan yolculuğuna çıkarak, bunu daha fazla yapabilirsiniz.
Bunu yaparken, zihninizi boşaltmayı, farklı hobilerle özellikle müzik ile uğraşmayı unutmayın.
